Προϋποθέσεις, Τρόποι και Σενάρια Συνεργασίας
Η ασφαλής κατάβαση ενός φαραγγιού είναι πρωταρχικός σκοπός όλων μας. Ωστόσο ακόμα κι αν τηρούμε τους κανόνες ασφαλείας, υπάρχει πάντα η πιθανότητα κάποιου ατυχήματος.
Αν το ατύχημα είναι μικρό (π.χ. στραμπούληγμα) ο αθλητής θα μπορέσει με τη βοήθεια της ομάδας του να βγει από το φαράγγι. Ακόμα και τότε όμως ο χρόνος κατάβασης θα επιμηκυνθεί, με όλα τα παρεπόμενα. Κούραση, κρύο, σκοτάδι. Γι αυτό η ομάδα πρέπει να έχει μαζί της φακούς, κινητό για ενημέρωση, επιπλέον τρόφιμα, ένα γκαζάκι και ίσως νάρθηκα ποδοκνημικής.
Όταν όμως το ατύχημα είναι σοβαρότερο και το μέλος της ομάδας μας δεν μπορεί να περπατήσει, οι ανάγκες είναι διαφορετικές. Πρέπει να παρασχεθούν Α΄ βοήθειες, να προστατεύσουμε τον τραυματία από το κρύο και να τον τοποθετήσουμε σε ασφαλές σημείο.
Αν έχουμε σήμα ειδοποιούμε τη Φαραγγοδιάσωση ή τον πανευρωπαϊκό αριθμό έκτακτης ανάγκης 112. Αλλιώς μένει ένας με τον τραυματία και η υπόλοιπη ομάδα ψάχνει διαφυγή ή ολοκληρώνει την κατάβαση για να ειδοποιήσει άμεσα για βοήθεια.
Όταν φθάσει η ομάδα φαραγγοδιάσωσης, προσεγγίζει τον τραυματία, τον τοποθετεί σε φορείο και τον μεταφέρει στην έξοδο του φαραγγιού ή σε κάποια διαφυγή. Οι πυροσβέστες ή μια Εθελοντική Ομάδα Ορεινής Διάσωσης μπορούν να βοηθήσουν στη μεταφορά του στο ασθενοφόρο.
Η συνεργασία των δύο ομάδων έχει πολλαπλά οφέλη και υφίσταται σε 3 σκέλη :
1) Η ομάδα Ορεινής Διάσωσης μπορεί να αναλάβει το κέντρο της επιχείρησης, τις επικοινωνίες και τη διοικητική μέριμνα (τηλεπικοινωνίες, χώρους υγιεινής, νερό, τρόφιμα, εξοπλισμός), διότι είναι εκπαιδευμένη σε αυτό το αντικείμενο λόγω της φύσεως των επιχειρήσεων διάσωσης. Έτσι η ομάδα Φαραγγοδιάσωσης θα έχει να ασχοληθεί μόνο με τη διάσωση εντός του φαραγγιού.
2) Μπορεί να παρέχει διασώστες εξειδικευμένους στις Α΄ βοήθειες (με γνώσεις του canyoning), ώστε να περιθάλψουν τον τραυματία και έτσι η ομάδα φαραγγοδιάσωσης να ασχοληθεί μόνο με την μεταφορά του φορείου.
3) Τέλος, παρακολουθώντας την ομάδα φαραγγοδιάσωσης, μπορεί να εντοπίσει ένα σημείο στην πλαγιά του φαραγγιού, που να επιτρέπει το ανέβασμα του φορείου και να αναλάβει την ανέλκυση του. Έτσι κερδίζεται αρκετός χρόνος, γιατί διαφορετικά πρέπει να μεταφερθεί το φορείο σε όλο το φαράγγι. Βασικό στοιχείο επίσης είναι, η ανεύρεση ή διάνοιξη μονοπατιού, από το σημείο εξόδου του φορείου μέχρι το ασθενοφόρο.
Πως συνεργάζονται λοιπόν στη πράξη ?
Ένα βασικό σημείο στην επιχείρηση είναι οι επικοινωνίες. Ένα “Κέντρο Επιχειρήσεων” όπου ο υπεύθυνος θα συντονίζει την επιχείρηση, φροντίζοντας μέσω αυτού οι ομάδες να μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Καθορίζει δε με σαφήνεια το ρόλο του καθενός. Όλα τα παραπάνω φυσικά πρέπει να έχουν προβλεφθεί, σε ένα πρωτόκολλο συνεργασίας.
Οι υπεύθυνοι των ομάδων συνεννοούνται για τον τρόπο ανέλκυσης του φορείου και για την ομάδα που θα το αναλάβει. Η κοινή εκπαίδευση είναι σημαντική για την ορθή και αποδοτική συνεργασία των ομάδων Φαραγγοδιάσωσης και Ορεινής Διάσωσης. Λόγω διαφορετικής μορφολογίας κάθε φαραγγιού, δε μπορούν να υπάρχουν κανόνες για την έξοδο του φορείου. Μπορεί να γίνει ανέλκυση από την πλαγιά ή διάσχιση όλου του φαραγγιού. Συναποφασίζουν οι υπεύθυνοι των ομάδων με τον υπεύθυνο της επιχείρησης, συνεκτιμώντας τα εκάστοτε δεδομένα. Η αρμονική συνεργασία φυσικά, είναι προς όφελος όλων.
Είναι δυνατή μια τέτοια επιχείρηση και συνεργασία ?
Εφικτή είναι, όχι όμως εύκολη. Για να λειτουργήσουν σωστά είναι απαραίτητο να υπάρχουν πρωτόκολλα λειτουργίας κάθε ομάδας καθώς και συνεργασίας μεταξύ τους. Οι “κανόνες” λύνουν πολλά προβλήματα και ξεκαθαρίζουν αρμοδιότητες και ρόλους. Επιπλέον η εκπαίδευση και η εξάσκηση των ομάδων, έχουν καθοριστική σημασία στην αποτελεσματικότητα κάθε προσπάθειας διάσωσης.
Μη ξεχνάμε ότι αυτές οι ομάδες απαρτίζονται από εθελοντές. Μια τέτοια επιχείρηση δε, έχει μεγάλη σωματική κούραση και τεράστια ψυχολογική φόρτιση. Χρειάζεται ομαδικότητα, εμπιστοσύνη, υπομονή, γερά νεύρα, αλληλεγγύη και συνεργασία. Είναι πολλά κι είναι δύσκολα. Όταν όμως το διακύβευμα είναι μια ανθρώπινη ζωή, δεν υπάρχει χώρος για κάτι άλλο.
Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα αυτού του γενικού σχεδιασμού ?
Αν λειτουργήσει ορθά ο σχεδιασμός, ο χρόνος της διάσωσης θα μειωθεί, ο κίνδυνος θα ελαχιστοποιηθεί και ο απεγκλωβισμός θα γίνει ταχύτερα. Λίγα λεπτά μερικές φορές για τον τραυματία είναι σωτήρια.
Αλλά και για τους ίδιους τους διασώστες, προσπάθειες μεγάλης χρονικής διάρκειας ενέχουν κινδύνους.
Τέλος μην ξεχνάμε ότι τυπικά η βοήθεια των εθελοντικών διασωστικών ομάδων είναι επικουρική. Επισήμως, υπεύθυνος διασωστικών επιχειρήσεων είναι η ΕΜΑΚ, με την οποία πρέπει επίσης να υπάρχει αγαστή συνεργασία.
Με εκτίμηση,
Θεοφάνης Καπετανάκης
Αναπληρωτής Υπεύθυνος Χερσαίου Τομέα Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης Αττικής
————————————————————————————————————————————
Το παραπάνω άρθρο αποτελεί προσωπική άποψη και δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό “O κόσμος του Canyoning,του Βουνού και του Βυθού”,
τεύχος 11, Οκτώβριος 2013
